اطلاعات علمی ، سال۷ ، شماره ۶ ، ۱۵مرداد۱۳۷۱

 اعطای دکترای افتخاری به یک محقق ایرانی

 علی عبدلی ، شاعر ، نویسنده و محقق که برای شرکت در کنفرانس زبان و فرهنگ تالش به جمهوری آذربایجان دعوت شده بود ، به پاس تالیفات و پژوهشهای ارزنده اش در زمینه فرهنگ ، تاریخ و جامعه تالش ، از آکادمی ملی آن کشور به دریافت دکترای افتخاری نایل گردید .

در این سفر علمی که به مدت شش روز به طول انجامید ، گروهی از شاعران ، محققان و هنرمندان تالش نیز حضور داشتند و شرکت کنندگان در کنفرانس با وضعیت زبان ، ادبیات و فرهنگ عامه تالش آشنا شدند .

شایان ذکر است که دکتر عبدلی از پژوهشگران برجسته حوزه ایران شناسی می باشد و تا کنون تالیفات متعددی در زمینه تات و تالش شناسی از ایشان منتشر شده است .

 پروفسور سید حسن امین 

سال ها پیش که در مقام دانشجو به مدرسه ی مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن راه یافتم و هنوز هم عضو کانون فارغ التحصیلان آنم، به کلاس هایی در رشته ی کارشناسی ارشد با عنوان (مطالعات منطقه ای) Area Studies برخوردم و دانستم تاریخ، فرهنگ، زبان و آداب یک منطقه چه اندازه حائز اهمیت است.

در ایران در سال های آغازین سده ی اخیر شمسی، اهتمام دولت مردان به ایجاد یک دولت متمرکز و به تعبیر ممالک نوپا(ملت سازی) Nation Bulding خواه ناخواه ما را به غفلت از مطالعات منطقه ای سوق داد. اما در چهل ـ پنجاه سال اخیر اندک اندک به همت پژوهشگرانی که ریشه در خاک خویش داشتند، زبان، تاریخ، فرهنگ و آداب هر منطقه با اختصاص مورد مطالع قرار گرفت و چنین بود که خطه ی خوب تالش نیز کانون مطالعات تالش شناسی قرار گرفت.

من به نوبت ناقابل خویش تلاش های عالمانه ی پژوهشگر توانا و تالش شناس نامدار و خدمت گزار استاد دکتر علی عبدلی را پاس می دارم و خدمات فرهنگی و پژوهشی این شخصیت زبده ی تالشی را گرامی و ارزشمند می شمارم.

عبدالکریم آقا جانی 

متن موجود از روی فیلم طی گفتگویی خودمانی که در خرداد ماه 91 بین حسین صفری و استاد آقاجانی انجام گرفته بود، پیاده شده  است.

زبان ترکی در تالش مثل حمله مغول از شمال به جنوب و به تمام چیزهای سنتی ما و زبان تالشی بوده و همه چیز ما را تحت­الشعاع قرار داده است و متأسفانه دل کسی هم نمی­سوزد که هیچ ، به نوعی بی­تفاوت هم شده­ایم . من از این بی­تفاوتی بیشتر رنج می­برم. من چند وقت پیش با دکتر رهنمایی بودم . جالب است که ایشان هم مثل بنده به بی­تفاوتی دوستان اعتقاد دارند، عده زیادی عقیده دارند هر چه می­شود بشود و هر کسی سعی دارد بار  خودش و بار فرهنگی خودش را حمل نماید، این هست که متأسفانه نه اجازه انجمن هست در تالش و نه نشستی خودمانی بین دوستان و نه گردهمایی، من بارها به دوستان گفته­ام چون هر کسی برای خودش و انفرادی کار می­کند. کار ما بدینجا کشیده شده است.

ولی کار شما ( آقای صفری ) در این برهه از زمان بدون حب و بغض جالب و زیباست، از من خواسته­ای خاطراتی از دکتر علی عبدلی بگویم چه بگویم که نگفتنش شاید بهتر باشد.

    شهرام آزموده

یکی از کارهای نیکی که چندی ست در تالش مرسوم شده و در حال تداوم است، انتشار ویژه نامه هایی به پاس زحمات تالش شناسان و شخصیت های برجسته فرهنگی و هنری و تالش است.  نخستین نمونه چنین کاری، سال ها پیش توسط نویسنده این سطور در میان صفحات ویژه نامه ای که با نام « تالش شناسی» منتشر می شد،روانه بازار شد در آن ویژه نامه  روانشاد استاد شفیقی پاس داشته شده بود. . اما  دو سه سال پیش حسین صفری سیدآبادی، کار را به بهانه پاس داشت « روانشاد استاد مسرور ماسالی » در زمان زنده بودن آن روانشاد ادامه داد که با همه ضعف هایش کاری ستودنی بود. این سنت  با آماده سازی ویژه استاد هادی حمیدی (توسط مهندس مومن منفرد که امیدوارم به زودی منتشر شود) ادامه یافته است  و اینک با انتشار ویژه نامه ای برای آقای عبدلی تداوم می یابد. در یک کلام باید بگویم که  امیدوارم « بماند سالها این نظم و ترتیب» و به امید خدا در آینده شاهد انتشار ویژه نامه هایی برای دیگر بزرگان فرهنگی و هنری تالش پیش از بدرود گفتن با آنان باشیم. .

اکبر اکسیر

علی عبدلی از شاعران دهه پنجاه با مجموعه شعر جنگل و جنازه به عنوان یک شاعر اجتماعی معرفی شد با شعرهایی اجتماعی و حماسی. بعد عشق به سرزمین مادری او را به پژوهش های تالش شناسی کشاند در نشریات محلی و استانی و کشوری از تالش و تالشان نوشت از غذاهای محلی و فرهنگ و رسوم گرفته تا معرفی بزرگان تالش. برای پژوهشهای مردم شناسانه خود خون دلها خورد و سفرها کرد و کتابها نوشت. علی عبدلی از کتابفروشی و شعر و شاعری در کسوت یک محقق نستوه برای شناساندن زوایای پهنان تالش حتی به مناطق تالش نشین جمهوری آذربایجان سفر کرد و گستره این فعالیت ها دکترای افتخاری فرهنگستان علوم باکو را برایش به ارمغان آورد همراه با حرف و حدیث های زیاد. او تالش را به عنوان مهد فرهنگ با قدمتی باستانی به اهل فرهنگ معرفی کرد. در راستای تلاشهای اساتید گرانقدری چون استاد هارون شفیقی، دکتر رهنمایی ، دکتر احسان شفیقی ، زنده یاد فرامرز مسرور ماسالی ، شهرام آزموده . چهره ای از تالش و بحث تالش شناسی نمایانده شد که حفاری های میراث فرهنگی در آق اولر و مریان و سوباتان از جمله نتایج این زحمات بود. رستم چرمینه کلاه هم چون رستم شاهنامه از غبار تاریخ در آمد با تنی زخمی از جنگ چالدران به همت شهرداری تالش سوار بر ارابه دو اسبی میدان نشین شد ( و بعد به یئلاق رفت ! )

بهرام  

سال 1364 یعنی بیست و هفت سال پیش در حال دریافت مدرک فوق دیپلم ادبیات فارسی از تربیت معلم تهران بودم. پایان نامه ی خود را درباره ی پژوهش از کتابی نادر در ادبیات و گیاه شناسی که نویسنده ی آن در خاطرم نیست ـ انتخاب کرده بودم. برگزیدن چنین پژوهشی از نویشنده ای گمنام با کتابی گمنام و اینگونه کارهای عجیب و غریب! از طرف کسانی که مرا می شناسند، زیاد دور از انتظار نبود.

با وجود این که استاد راهنمایم تأکید داشت که کتاب مورد نظر به دلیل قدیمی بودن، نایاب می باشد، با این حال برای یافتن آن به کتابفروشی های میدان انقلاب، اطراف دانشگاه تهران و هر آنجایی که کتابفروشی و کتابخانه ای بود، سر می زدم و سراغ کتاب گمشده ام را می گرفتم. کتابفروشان و کتابداران نه با نام نویسنده و نه با نام کتاب آشنایی نداشتند و خودم نیز در دالان های بلند و تاریک کتابفروشی های اطراف دانشگاه تهران گمشده ی نایابم را با ناامیدی رصد می کردم.

سید امیر ایرانی  

علی عبدلی از جمله  بزرگانی است که همیشه تحسین برانگیز بوده است . او که متولد بیست و پنجم امرداد ماه 1330 در کلور     است در طول چهار دهه تلاش خستگی ناپذیر خود زحمات بسیاری را در زمینه انجام پژوهش های نوین  و بنیادین  در رابطه با تاتی  متحمل شده و در این راستا به توفیقات بسیار بزرگ و شایسته ای دست یافته است . بی شک عبدلی تاکنون نام خود را دفتر تاریخ فرهنگ سرزمین تات نشین ها جاودانه کرده و لوح زرینی از تلاش های خستگی ناپذیر  در دفتر فرهنگ سرزمینمان بجا نهاده است .

عبدلی کاربسیار بزرگی کرده است که بی اغراق  کارنامه تلاشهای های چهل و اندی ساله او بهترین گواه و سند در این زمینه است . به پاس همه مجاهدتها و تلاشهای فاخر این استاد برجسته بجا و شایسته است که نام او  در را در لوح دلها نوشت و به افتخار او ایستاد و دست زد .

تقی اسکندری تاسکوه 

 ما وارث سرزمین و فرهنگ و تمدن کهن بی نظیری هستیم که نامش پنج بلوک تالش و مرکز آن هشتپر می باشد . این سرزمین اساطیری که به زعم همه سیاحان و گردشگران و پ‍‍ژوهشگران  و نویسندگان و بینندگان از زیباترین و کهن ترین مناطق در کل جهان محسوب می گردد، لازم است به منظور حفظ هویت فرهنگی ، ساختار طبیعی و جنگل های باستانی از نوع درختان پهن برگ با قدمت رویش چندین میلیون ساله معروف به جنگلهای «  هیرکانی » به عنوان مواهب الهی ، داشته های طبیعی و    فرهنگ و هنر مردم این سامان جهت بارور کردن این نعمات بی حد و شمار مورد حمایت های همه جانبه همه ی مسئولین و دست اندرکاران و بومیان منطقه ازجمله هنرمندان و مشهورین قرار گیرد، زیرا دستکاری و برهم زدن ساختار طبیعی سرزمین کهن پنج بلوک تالش و نیز سایر مناطق تالش نشین ، همانا ، نابودی فرهنگ و تمدن و هویت این مرز و بوم را یکجا در پی خواهد داشت . سرزمین کهن و پهناور پنج بلوک تالش همواره و همیشه زادگاه و پرورشگاه بسیاری از مشاهیر و فرهیختگان و هنرمندان و نویسندگان و محققین نامی ازجمله دکتر علی عبدلی بوده است ، که از دلایل اصلی این شکوفائی ها عوامل محیطی می باشد و لذا بی حکمت نبوده و نیست که تالش لقب سرزمین باستانی و سبز را به خود اختصاص داده است . 

دکتر فرزاد بختیاری مرکیه 

 1 - مجموعه آثار کهن و نوی موجودی که به نوعی می توان در باره سرزمین و قوم تالش اطلاعاتی از آنها به دست آورد ، در یک نگاه به دو دسته کلی قابل تقسیم اند . الف : آثاری که مستقیما به تالش نمی پردازند اما بنا بر دلایل و مناسبت های مختلف ، ذکری از تالش نیز در آنها آمده است . ب : آثاری که مستقیما به تالش می پردازند و فلسفه ی وجود آنها کلا یا بعضا با مسایل و مباحث گوناگون سرزمین و قوم تالش گره خورده است .

هر کدام از این دو دسته کلی خود به دو دسته ی ریز تر ، یعنی « آثار مکتوب » و آثار « غیر مکتوب » تقسیم می شوند .

2 – آنگاه که از تالش شناسی  و چند و چون آن به عنوان شاخه و زیر مجموعه ای از ایران شناسی سخن به میان می آید ، به اجبار سرو کار ما با آثار دسته ی « ب » خواهد بود .

 اسماعیل بخشی­ زاده 

 هر که ناموخته است ز دست روزگار

 هیچ ناموزد ز هیچ آموزگار /  (فردوسی توسی)

مردم کشوری که تاریخ می­دانند کودکانشان مانند بزرگانشان هستند مردم کشوری که تاریخ نمی ­دانند بزرگانشان مانند کودکان­اند. «ارنست رونان»

معرفی و تجلیل از اساتید و بزرگان هر ملیت و قوم به معنی هویت و آینه آن قوم است، پیرو هر مکتب که باشیم باید به نویسندگان، مورخان، شاعران و مردان ملی احترام بگذاریم، از آنان تجلیل کنیم و برایشان یادبود و بزرگداشت فرهنگی مهیا کرده و به هم وطنان معرفی نمائیم.

چون هر کسی می­تواند تاریخ بسازد و در تاریخ باشد ولی هر کسی نمی­تواند تاریخ بنویسد و تنها یک مورخ و یک مرد بزرگ است که می­تواند تاریخ را نوشته و به آیندگان منتقل نماید.

 کیوان پندی 

بدون تردید، تجلیل از زحمات وفعالیت های پژوهشی-فرهنگی پژوهشگران  ومحققان  ایران زمین و در این میان بزرگمرد پژوهنده ای چون دکترعلی عبدلی فقط با چند سطر نوشتن میسر نبوده وقدر دانی از ایشان نیزدر یک نشریه نمیگنجد. بااین همه برای راقم این سطور  باعث سرافرازی است که می تواند باقلم ناتوان خود در خصوص این محقق بر جسته اندکی نوشته واز این طریق قدری اندک از وی قدردانی نماید .

آشنایی با این چهره ی تالش بزرگ به اواخردهه ی سالهای هفتاد، یعنی در زمانی که در تدارک تهیه وتدوین کتاب «سرزمین و مردم فومنات »بودم برمی گردد. درآن سالها با برخی ازنوشته هاو آثار این پژوهنده وهمچنین دیگر محققان گیلانی آشناشده و حتی با تنی چند از ایشان نیزاز نزدیک دیدار داشتم و در رابطه با کار خود از اطلاعات اساتیدی همچون : جعفرخمامی زاده ، فریدون نوزاد ، عزیز طویلی ، قاسم غلامی کفترودی و از جمله آقای عبدلی بهره مند شدم و با استفاده از راهنمایی و تجربیات ایشان و به کارگیری منابع گیلان شناسی بود که آثاری را با یاری خداوند و کمک های مادی ومعنوی پدرو مادر گرانقدر پدید آوردم که البته توأم با زحمات و مشکلاتی نیز بودکه فراموش شدنی نیست .